Hoe schrijf je een goede speech voor een begrafenis?

Gisteren begeleidde ik iemand bij een bijzondere speech: geen podium, geen applaus, maar een afscheidsrede tijdens een uitvaart. Een eervolle opdracht, maar ook kwetsbaar. Want hoe vertel je in een paar minuten wie iemand was? Wat ze voor jou betekende?

Een goede uitvaartspeech hoeft niet groots of perfect te zijn. Maar ze kan wel onvergetelijk zijn, als je het op een manier doet die klopt bij jou én bij de ander.

Een paar inzichten die ik meegaf:

– Begin met een beeld, niet met feiten. “Ik zie haar nog zitten aan de keukentafel, met die ene mok…” Zo’n scène zegt meer dan een levensloop in jaartallen.
– Gebruik hun taal. Wat waren hun typische uitspraken? Door hun stem te laten terugkeren, voelt het alsof ze even weer aanwezig zijn.
– Laat stilte het werk doen. Een goed geplaatste pauze na een herinnering of slotzin geeft ruimte aan wat binnenkomt.
– Spreek niet alleen over hen, maar ook tot hen. “Lieve pap, jij zou me nu onderbreken met een flauwe grap…” Dat maakt het persoonlijker én troostrijker.
– Zet hun afwezigheid even stil. “Sinds jij er niet meer bent, is het stil in de gang.” Door het gemis te benoemen, maak je voelbaar wat iemand naliet.
– Gebruik het ritme van hun leven. Was iemand direct of bedachtzaam? Laat dat doorklinken in jouw toon. Zo wordt de speech een weerspiegeling van hun karakter.
– Bouw een herkenningsmoment in. Een gewoonte, een grap, een eigenaardigheid: iets waarvan iedereen denkt “ja, dat was zó typisch haar”. Dat verbindt.
– Sluit af met een klein doorgeefmoment. Iets wat de overledene altijd deed of zei, dat je symbolisch overdraagt. “Wie gaat dit jaar haar appeltaart maken?”

Een goede uitvaartspeech is geen formele toespraak. Het is een laatste gesprek. Eén dat je voert met iedereen die daar zit om te luisteren, te rouwen en te herinneren.